Нүүр
Сонин
Хичээл2012-11-04, 23:33
Бидний хүсэн хүлээсэн Монгол бичгээр бичих боломж нь Виндовс Виста болон 7 систем дээр биеллээ олсон билээ. Харин Монгол бичгээрээ бичих эхэн үед амаргүй байх нь тодорхой юм гэсэн хэдий ч сэтгэл байвал Монгол бичгээ ахин сэргээж чадна гэдэгтээ итгэлтэй байдаг шүү. Уг бичлэгийн уншиж байх үед Виста болон Вин7 систем ашиглаж байгаа бол Монгол бичгээр бичсэн үг зөв танигдах болно гэдгийг анхаараарай. Харин эКсПи үйлдлийн системтэй бол Монгол бичгээр бичсэн үг танигдахгүй болов уу.
ердийн
Shift-Дарсан хэлбэр
Shift-Дарсан хэлбэрЗураг дээр дарж томоор харж болно
Монгол бичгээр виндовсын орчинд юникодоор бичих боломжтой болсон боловч зарим нэгэн программ дээр үсгүүд зөвөөр дүрслэгдэхгүй байгаа нь ажиглагдсаар байгаа бөгөөд хаа сайгүй босоогоор бичих боломжгүй байна
1. Хамгийн харамсалтай жишээ нь Майкрософт Оффис 2007 -ын Ворд -д босоогоор дэлгэцийн зүүн гар талсаас баруун тийш мөр шилжин бичих боломжтой болсон боловч Монгол бичгийн дагавруудыг бичихэд хамгийн их асуудал гарч байгаа юм. Харин Эксел дээр бол босоогоор л бичигдэхгүй байгаа болохоос биш бичлэгийн хувьд асуудалгүй байна. (Эдгээр асуудалд одоогоор хариулт олоогүй л байна)
1. Хамгийн харамсалтай жишээ нь Майкрософт Оффис 2007 -ын Ворд -д босоогоор дэлгэцийн зүүн гар талсаас баруун тийш мөр шилжин бичих боломжтой болсон боловч Монгол бичгийн дагавруудыг бичихэд хамгийн их асуудал гарч байгаа юм. Харин Эксел дээр бол босоогоор л бичигдэхгүй байгаа болохоос биш бичлэгийн хувьд асуудалгүй байна. (Эдгээр асуудалд одоогоор хариулт олоогүй л байна)
2. Яхоо мессенжер дээр мөн бичлэгийн хувьд асуудалгүй гарч байна.
3. Интернет эксплорер 8-ын хувьд мөн адил асуудалгүй байгаа боловч бидний хамгийн өргөн хэрэглэдэг Мозилла Галт үнэгт асуудалтай байна Жишээ нь: дагавар нөхцлүүд нь буруу харагдаж байгаа.
Иймээс та бүхэн хэрвээ бичиж турших гэж байгаа бол Яхоо мессенжер эсвэл Интернет эксплорер хэрэглээд үзээрэй (Харамсалтай нь хэвтээгээр гарна)
Ворд-д босоогоор бичихээр тохируулахыг даараа тайлбарлая
Монгол бичгээр зөв дурслэн бичихэд зайлшгүй анхаарах шаардлагатай хэдэн зүйл байна.
3. FVS1, FVS2, FVS3 гэх энэ гурван товч бол Free Variation Separator гэх товчууд бөгөөд үүгээр тухайн үгтээ үндсэн хэлбэрээсээ өөр хэлбэртэй бичигддэг гийгүүлэгч үсгүүдийн хэлбэрүүдийг сонгох гэх мэт үйлдлүүдийг гүйцэтгэнэ.
Эх сурвалж: http://tustai.blogspot.com/
Хуулбарлагчийн зүгээс зарим нэгэн нэмэлт
Эх хэл маань устаж, гэмтэж байна, Юнескогийн мөхөж буй хэлний жагсаалтад дээгүүр орсон байна гэх зэргээр их ярьж бичиж байгаа. Миний бодлоор эх хэлээ хамгаалж, Монгол сэтгэхүйгээ хамгаалж сэргээх нэг чухал зүйл бол эцэг өвгөдөөс уламжлагдан ирсэн үндэсний босоо бичгээ, өөрсдийн бичиг үсгээ сэргээн нийтээрээ хэрэглэх явдал гэж боддог. Үүнд хамгийн их дөхөм үзүүлэх зүйл бол интернет, компьютерт Монгол бичгийг зөвөөр дүрслэн харуулах, бичих боломж гэж ойлгож байгаа. Одоогоор энэ ажиллагаа явагдаж байгаа ч алдаа оноотой олон зүйлс байна.
1. Windows системд Vista системээс хойш Монгол бичгийг OTF (Open type font) үсгийн хэлбэрийн файл ашиглан харуулах болсон. Үүнд фонтыг зөвөөр харуулах систем нь Windows XP системд байдаггүй тул нэмэлтээр Vista системийн DLL файлыг хуулж зөв харуулж болдог гэж дуулсан. Гэвч энэ нь хууль бус лицензийн хувьд зөрчилтэй зүйл юм.
2. Мөн Линукс үйлдлийн систем дээр энэ OTF фонтыг одоогоор Монгол бичиг маань зөв харагддаг систем байхгүй байх шиг байгаа юм. Мөн firefox зэрэг өргөн хэрэглэгддэг веб хөтчүүдэд хараахан босоо үсгийн дүрслэлийн систем хийгдээгүй л байна. Эдгээрийг Монгол програмчин залуус маань нээлттэй эхийн төсөл байдлаар хийж хөгжүүлээсэй. Төр засгаас мөн үүнд анхаараасай гэж бодож явдаг юм.
3. Цаашлаад эдгээр бичгийн болон дүрслэлийн системүүд маань бүрэн стандарт болж, тогтвортой зөв батлагдаад ирмэгц хөрвүүлэлтийн програмууд хийгдэж кирилл веб сайтуудыг нэг товч дараад л Монгол бичгээр унших, бичих хөрвүүлэх боломжууд хийгдэх бололцоотой болно гэж боддог.
Санаж явбал бүтдэг гэдэг дээ.
1. NNBSP - narrow no-break space энэ товчийг Монгол үгийн нөхцөл үгийн араас дагуулахдаа хэрэглэх бөгөөд энэ нь нөхцөл нь үгнээсээ салангид бичигдэх мөртлөө хамтдаа нэг үг гэж тооцогдохоос гадна харьяалах, өгөх орших, заах гэх мэт тийн ялгалын болон бусад нөхцөлийг зөвөөр дүрслэгдэхэд зайлшгүй шаардлагатай юм. Өөрөөр хэлбэл нөхцөл дагаврыг бичихдээ SPACE даралгүй энэ товчийг дарах ёстой гэсэн үг. Уг товчийг дарах давтамж нь Монгол бичвэрт 28% орчим байдаг өндөр давтамжтай хэрэглэгдэх товч юм.
Жишээ нь: ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠣᠨ (Монгол ун-Монголын) гэж бичихэд Америкийн англи гарын байрлалаар бол mwNgwl-wn гэж бичих юм. Энэ үед харьяалахын тийн ялгалын УН нөхцөлийн У үсэг нь үгийн эхэнд ордог титэмгүй буюу дунд ордог хэлбэртэйгээр зөв гарах болно.Жишээ 2: ᠨᠠᠷᠠᠨ ᠣ (Наран у-Нарны) гэхэд сүүл Н -ээр төгссөн үгэнд дагадаг харьяалахын тийн ялгалын У нөхцөл нь зөв дүрслэгдэнэ гэх мэт...
2. MVS-Mongolian Vowel separator гэж бас нэг товч байх нь Монгол бичигт зарим эгшиг үсэг нь үгийн сүүлд Орхиц хэлбэртэй болох гэх мэт үед хэрэглэх бөгөөд мөн л SPACE даралгүй SHIFT+_ дарж араас нь эгшиг үсгээ оруулан хэрэглэнэ.3. FVS1, FVS2, FVS3 гэх энэ гурван товч бол Free Variation Separator гэх товчууд бөгөөд үүгээр тухайн үгтээ үндсэн хэлбэрээсээ өөр хэлбэртэй бичигддэг гийгүүлэгч үсгүүдийн хэлбэрүүдийг сонгох гэх мэт үйлдлүүдийг гүйцэтгэнэ.
Жишээ нь ᠪᠢᠴᠢᠭ᠌ (бичиг) хэмээн бичихэд адагт ордог Г-ийн өөр хэлбэрийг сонгоход хэрэглэнэ гэх мэт. (ᠪᠢᠴᠢᠭ гэхийг ᠪᠢᠴᠢᠭ᠌ болгоно -өөрөөр хэлбэл biqigFV2)
Дээрхээс харахад Монгол үгийн салангид бичигдэх нөхцөл дагаварын өмнө SPACE товчоор зай авахгүй NNBSP товч, орхиц бичихдээ мөн зай авахын оронд MVS товч, үсгүүдийн өөр хувилбарыг сонгохдоо FVS1-3 товчуудыг тус тус хэрэглэхээр олон улсын стандартад батлагдсан байгаа юм байна.Эх сурвалж: http://tustai.blogspot.com/
Хуулбарлагчийн зүгээс зарим нэгэн нэмэлт
Эх хэл маань устаж, гэмтэж байна, Юнескогийн мөхөж буй хэлний жагсаалтад дээгүүр орсон байна гэх зэргээр их ярьж бичиж байгаа. Миний бодлоор эх хэлээ хамгаалж, Монгол сэтгэхүйгээ хамгаалж сэргээх нэг чухал зүйл бол эцэг өвгөдөөс уламжлагдан ирсэн үндэсний босоо бичгээ, өөрсдийн бичиг үсгээ сэргээн нийтээрээ хэрэглэх явдал гэж боддог. Үүнд хамгийн их дөхөм үзүүлэх зүйл бол интернет, компьютерт Монгол бичгийг зөвөөр дүрслэн харуулах, бичих боломж гэж ойлгож байгаа. Одоогоор энэ ажиллагаа явагдаж байгаа ч алдаа оноотой олон зүйлс байна.
1. Windows системд Vista системээс хойш Монгол бичгийг OTF (Open type font) үсгийн хэлбэрийн файл ашиглан харуулах болсон. Үүнд фонтыг зөвөөр харуулах систем нь Windows XP системд байдаггүй тул нэмэлтээр Vista системийн DLL файлыг хуулж зөв харуулж болдог гэж дуулсан. Гэвч энэ нь хууль бус лицензийн хувьд зөрчилтэй зүйл юм.
2. Мөн Линукс үйлдлийн систем дээр энэ OTF фонтыг одоогоор Монгол бичиг маань зөв харагддаг систем байхгүй байх шиг байгаа юм. Мөн firefox зэрэг өргөн хэрэглэгддэг веб хөтчүүдэд хараахан босоо үсгийн дүрслэлийн систем хийгдээгүй л байна. Эдгээрийг Монгол програмчин залуус маань нээлттэй эхийн төсөл байдлаар хийж хөгжүүлээсэй. Төр засгаас мөн үүнд анхаараасай гэж бодож явдаг юм.
3. Цаашлаад эдгээр бичгийн болон дүрслэлийн системүүд маань бүрэн стандарт болж, тогтвортой зөв батлагдаад ирмэгц хөрвүүлэлтийн програмууд хийгдэж кирилл веб сайтуудыг нэг товч дараад л Монгол бичгээр унших, бичих хөрвүүлэх боломжууд хийгдэх бололцоотой болно гэж боддог.
Санаж явбал бүтдэг гэдэг дээ.
Тандагч